Zachowania prozdrowotne

Rozpatrując związek pomiędzy stylem życia a zdrowiem używa się różnych terminów: zdrowy (lub niezdrowy) styl życia, styl życia sprzyjający (lub zagrażający) zdrowiu, prozdrowotny styl życia. Zdefiniowanie zachowań prozdrowotnych oraz określenie, jakie elementy (wzory zachowań) składają się na to pojęcie,napotyka często na znaczne problemy.
Antonina Ostrowska podaje następujące dwie definicje:
1. Wzory świadomych zachowań związanych ze zdrowiem, będących efektem wyborów dokonywanych przez ludzi na podstawie dostępnych, determinowanyc
ich sytuacją życiową alternatyw.
2. Nie tylko wzory zachowań związanych ze zdrowiem, ale także wartości i postawy reprezentowane przez ludzi w odpowiedzi na warunki ich społecznego,
kulturowego i ekonomicznego środowiska.
Według E. Mazurkiewicza zachowania zdrowotne to: "Wszelkie zachowania (nawyki, zwyczaje, postawy, uzanane wartości przez jednostki ludzkie i przez grupy społeczne) w dziedzinie zdrowia. To, jaki jest człowiek pod względem zdrowotnym wyraża się w jego zachowaniu zdrowotnym: jak rozumie zdrowie, jak je ocenia, w jaki sposób nim dysponuje, jak reaguje na zdrowie innych”.
Natomiast T. Abel zauważa, że na prozdrowotny styl życia składają się nie tylko wzory zachowań z obszaru zdrowia, ale również postawy prezentowane przez ludzi jako odpowiedź na warunki społecznego i kulturowego środowiska.
Styl życia w dużej mierze zależy od przyjęcia określonej postawy wobec zdrowia,
prozdrowotnej lub antyzdrowotnej i jest jej odzwierciedleniem. Prowadzi to do podejmowania lub zaniechania zachowań prozdrowotnych, które stanowią jeden z elementów postawy prozdrowotnej. Przez postawę rozumiemy tutaj ustosunkowanie się wobec różnych zjawisk, dostrzeganie w danym zjawisku jakieś wartości, mniejszej lub większej lub jej brak. Sposób ustosunkowania się pozytywnie lub negatywnie wobec jakiegoś zjawiska, odnosi się do zdrowia i zachowań zdrowotnych. Codzienne zachowania zdrowotne stanowią element naszej postawy wobec zdrowia i określają nasz styl życia. Wybór wzorca zachowań zależy od czynników natury emocjonalnej i poznawczej. Wzorce zachowań mogą być kształtowane pod wpływem czynników środowiskowych lub samodzielności i charakteryzują się one korzystnym, bądź niekorzystnym wpływem na zdrowie. Zachowania składają się z wyuczonych reakcji, nabytych i utrwalonych w procesie socjalizacji i wychowania. Kształtują się w trakcie interakcji społecznych z rodziną, grupą rówieśniczą, lub za posrednictwem środków masowego przekazu. Podlegają one ciągłym zmianom w oparciu o nowe doświadczenia i interpretacje danych sytuacji. Zachowania zdrowotne, które stanowią jeden z komponentów postawy prozdrowotnej są określane jako wszystkie działania lub ich zaniechanie, które bezpośrednio bądź pośrednio wpływają na nasze zdrowie. Zachowania zdrowotne możemy ogólnie podzielić na zachowania antyzdrowotne i prozdrowotne.
Postawa prozdrowotna zawiera w sobie:
1. Komponent poznawczy. Odnosi się on do poziomu wiedzy na temat zdrowia,
zdrowego stylu życia i zachowań zdrowotnych.
2. Komponent emocjonalny. Jest przejawem zaangażowania emocjonalnego oraz
motywacji do zdobywania wiedzy na temat własnego zdrowia oraz podejmowania
określonych działań, które mają na celu utrzymanie lub polepszeniu zdrowia. Pozwala
odpowiedzieć na pytanie, czym kierują się ludzie dbający o swoje samopoczucie
psychofizyczne, a także wykazujący zainteresowanie lub jego brak wiedzą na temat
zdrowia i zdrowego stylu życia.
3. Komponent behawioralny. Jest to zespół określonych zachowań,
podejmowanych codziennie działań, określających styl życia jednostki. Zachowania te
mogą być prozdrowotne lub antyzdrowotne.
Taki podział występuje w modelu podanym przez B. Woynarowską. Model ten zakłada że:
„zachowania zdrowotne można określić jako postępowania, działania (lub ich zaniechania), które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka”.
Można wśród nich wyróżnić:
1.zachowania sprzyjające zdrowiu (zachowania prozdrowotne, pozytywne)
 aktywność fizyczna,
 higiena ciała i otoczenia,
 zachowanie bezpieczeństwa,
 higiena psychiczna: (utrzymywanie właściwych relacji międzyludzkich, radzenie sobie ze stresem),
 właściwe zachowania seksualne.
2. zachowania zagrażające zdrowiu ( antyzdrowotne, negatywne )
 palenie tytoniu,
 właściwe zachowania seksualne.
 nadużywanie alkoholu i innych środków uzależniających,
 brak zachowań prozdrowotnych,
 nieprawidłowe odżywianie.
Można również dokonać podziału zachowań prozdrowotnych według kryterium zawartego w definicji zdrowia WHO, ze względu na obszary i płaszczyzny funkcjonowania człowieka:
 zachowania prozdrowotne odnoszące się do zdrowia fizycznego: racjonalny sposób odżywiania aktywność fizyczna, nie stosowanie używek (tytoń, alkohol, narkotyki), utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, profilaktyczne badania lekarskie,
 zachowania prozdrowotne odnoszące się do zdrowia psychicznego: rozwiązywanie konfliktów w sposób konstruktywny, radzenie sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych
 zachowania prozdrowotne odnoszące się do zdrowia społecznego takie jak: utrzymywanie satysfakcjonujących relacji z innymi, asertywność.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat lub interesuje Cie wiedza pokrewna zapraszam na stronę http://www.rehabilitacja-domowa.info/, tam dowiesz się więcej.